Universiteit Leiden 1575

Een universiteit als geste voor ontberingen

Willem van Oranje schonk Leiden in 1575 een universiteit als beloning voor de standvastigheid van de stad tijdens de Spaanse belegering in 1573-1574.

Zo’n beetje iedereen kent het verhaal van Leiden wel tijdens de Tachtigjarige Oorlog. In oktober 1573 verschijnt het Spaanse leger aan de stadspoort. De belagers sluiten de toevoerwegen af om zo de inwoners uit te hongeren. Een opzet die slaagt, want de bevolking lijdt honger. Toch weigert burgemeester Pieter Adriaansz van der Werf de stad over te geven.

Viering
Uiteindelijk bevrijden Willem van Oranje en de watergeuzen de wanhopige stedelingen door de dijken rond Leiden door te steken en de Spanjaarden bij de stadspoorten te verslaan. Een gebeurtenis die de Leidenaren jaarlijks op 3 oktober uitgebreid vieren. In 2024 deden ze dat zelfs zeer uitbundig vanwege de 450e herdenking.

Beloning
Terug naar vierenhalve eeuw geleden. Na alle ontberingen die de bevolking te verduren kreeg en de standvastigheid van het gemeentebestuur, volgde in 1575 de beloning. Willem van Oranje stichtte op 8 februari 1575 in de Leidse Pieterskerk de eerste universiteit in de Noordelijke Nederlanden. Nu dus 450 jaar geleden.

Tapijt
Een vast blochuys ende bewaernisse der gantscher landen. Zo omschreef Van Oranje de universiteit toen hij in 1574 de oprichting voorstelde aan de Staten van Holland en Zeeland. De uitspraak kreeg een plekje in het tapijt van de Senaatskamer van het Academiegebouw. Promovendi krijgen daar het vuur na aan de schenen gelegd als ze aan de tafel tegenover het portret van Willem van Oranje zitten.