Het jaar 1572 bracht een belangrijke omwenteling in de Tachtigjarige Oorlog: het ontstaan van een nieuwe staat, de Republiek der Verenigde Nederlanden. Deze geboorte van Nederland als staat krijgt dit jaar zowel nationaal als regionaal de aandacht. De tentoonstelling Haarlem 1572-1573 De stad belegerd en verdedigd schetst de zeven maanden durende belegering van Haarlem door de Spaanse troepen onder aanvoering van don Frederik, zoon van de hertog van Alva. Niet alleen de Haarlemse heldendaden worden belicht maar ook de Spaanse kant van het verhaal wordt verteld.
‘Het beroemde beleg van Haarlem’ zo noemen de Spaanse geschiedschrijvers het beleg. Als de Spaanse koning Filips II na de beeldenstorm in 1566 de rust in de Lage Landen wil herstellen, stuurt hij zijn meeste ervaren generaal don Fernando Álvarez de Toledo, derde hertog van Alva, naar de Nederlanden. Nadat de Spaanse troepen Zutphen en Naarden hebben uitgemoord, verwachten ze in Haarlem weinig tegenstand. Alva stuurt zijn zoon don Frederik naar de kleine stad in het westen waarvan bekend is dat de stadsmuren zwak zijn. Een snelle inname ligt voor de hand. Maar Haarlem weet zijn belegeraars zeven maanden buiten de deur te houden. Pas als het de Spanjaarden lukt om de stad van de buitenwereld af te sluiten, worden de Haarlemmers gedwongen zich over te geven. Hun enige alternatief was de hongerdood.
Oog voor beide partijen
In de tentoonstelling wordt zeker niet voorbij gegaan aan de heldendaden van de Haarlemmers, maar zal vooral het dagelijks leven binnen de ommuurde stad laten zien. Hoe zag dit eruit en waar hadden de Haarlemmers mee te maken? Ook is er aandacht voor de andere kant van het verhaal. Hoe keken de belegeraars aan tegen het verzet van de Haarlemmers en hoe hebben zij de strijd ervaren? Aan de hand van Spaanse bronnen zoals brieven, prenten etc. wordt ook hun kant van het beleg belicht.
