450 jaar
op zoek naar
VRIJheid
VERDRAAGZAAMHEID
VERBONDENHEID
VERSCHEIDENHEID
Tussen vandaag en het begin van de Tachtigjarige Oorlog liggen 450 jaar, en de waarden die toen werden bevochten, spelen ook nu nog: vrijheid, verdraagzaamheid, verbondenheid, verscheidenheid.
Daarom herdenken, want 450 jaar vrijheid is het waard breed bij stil te staan.
Daarom ook bezinning, want de vrijheid van de één is niet altijd de vrijheid van de ander. Sterker, waar de één spreekt over vrijheid neemt de ander het woord onvrijheid in de mond.
Daarom kennisdeling en gesprek over de universele waarden; verdraagzaamheid en verbinding in vrijheid en verscheidenheid.
DE HISTORISCHE
RELEVANTIE
Meer dan 40 gemeenten hebben zich verenigd in het Samenwerkingsverband 1572-gemeenten (SW 1572).
Zij hebben gemeen dat zij vanaf 1572 een rol speelden in de Tachtigjarige Oorlog, soms uit eigen beweging, soms noodgedwongen. De jaren 1572-1576 zien zij als het begin van de ‘geboorte van Nederland’.
Verschillende oorzaken en motieven lagen ten grondslag aan de Tachtigjarige Oorlog, zoals de roep om vrijheid en zelfstandigheid, economische belangen en sociale omstandigheden. Het was een heftige strijd, deels ook een burgeroorlog, waarin elke stad in de Nederlanden zijn eigen rol speelde en waaraan elke stad zijn eigen herinneringen heeft.
Vanaf 1572 werden overal in de Nederlanden steden en platteland veroverd en weer heroverd, van Zeeland tot Groningen, van Friesland tot Limburg en van Brabant tot Holland. Dit gebeurde zowel door Willem van Oranje, de leider van de opstand, als door de troepen van Filips II, koning van Spanje en landsheer van de Nederlanden.
De frontlinie van het conflict verplaatste zich geregeld. Waar Holland na 1576 veilig was, bevonden de noordelijke, oostelijke en zuidelijke provincies zich steeds weer in het centrum van de oorlog.
De geboortejaren van Nederland kenmerkten zich door verschillen, zoals tussen protestant en katholiek, tussen voor- en tegenstanders van de prins van Oranje, tussen noord en zuid, west en oost, en bepaalden zo een deel van de identiteit van ons land.
NOG STEEDS ACTUEEL
De jaren 1572 e.v. markeren het begin van een gezamenlijke zoektocht naar
- vrijheid
- verdraagzaamheid
- verbondenheid
- verscheidenheid
Deze waarden waren en zijn belangrijk in de vorming van de identiteit van Nederland. SW 1572 wil hieraan bijdragen door middel van het beleidsplan ‘van polarisatie naar pacificatie’.
De vier waarden staan niet los van elkaar. Ze dragen bij aan de identiteit van het land waarin we wonen.
Die identiteit is vaak benoemd als tolerant, open en gastvrij, maar rond 1572 was tolerantie wel een wens maar vaak ver te zoeken. Net als nu.
De geboortejaren van Nederland kenmerkten zich door grote verschillen, zoals tussen protestant en katholiek, tussen voor- en tegenstanders van de prins van Oranje, tussen noord en zuid, west en oost. Die verschillen van toen zijn er nu nog steeds. Ze bepalen mede de identiteit van Nederland.
De laatste jaren is de discussie over de vier waarden intenser en veelzijdiger geworden, geregeld is zelfs sprake van polarisatie. Waar inhoud en vorm van deze waarden voor de één vanzelfsprekend zijn, wil de ander ze niet accepteren. In de vorm van soms heftig debat vragen we ons af wie we zijn, wie er bij (mogen) horen, hoe we met elkaar zijn verbonden en wat we van elkaar willen verdragen in al onze verscheidenheid.
Die voortdurende discussie over vrijheid, verdraagzaamheid en verscheidenheid heeft ons land gevormd en zal het blijven vormen. Het SW 1572 vindt het belangrijk dat we dat gesprek met elkaar blijven voeren. Het programma grijpt daarom het historische moment van de Geboorte van Nederland aan om die waarden vanaf 2022 opnieuw onder de aandacht te brengen.Â
Wat wil het SW 1572?
- Alle Nederlanders bewust maken van de strijd die vanaf 1572 is geleverd om het vrije Nederland van nu te zijn door:
- het maatschappelijk gesprek te bevorderen over de onderliggende waarden van toen en nu: vrijheid, verdraagzaamheid, verscheidenheid en verbondenheid
- jongeren bewust te maken van hun rol in de maatschappij
- de veelzijdige geschiedenis van de geboorte van Nederland bekend te maken bij het brede publiek.
Vier waarden
Vanaf 2022 staan we stil bij het begin van de ‘Geboorte van Nederland’. We herdenken de jaren 1572-1576 als keerpunt in onze geschiedenis. 1572 was de start van een grote opstand in de Nederlanden. Het was een strijd om vrijheid. Vrijheid vraagt om verdraagzaamheid, verscheidenheid en verbondenheid. Dat ging niet zonder slag of stoot, want de strijd was ook een oorlog waarin burgers keihard tegenover elkaar kwamen te staan. In ons project benoemen we deze vier begrippen als belangrijke thema’s.
